Demans

BUNAMA NE DEMEKTİR?

Kişinin günlük aktivitelerini bozacak kadar onu etkileyen hafıza kaybı ile buna ek olarak diğer düşünce becerilerinde de azalma olmasıdır.
Bazı bunama türleri tedavi edilebilir. Bazılarında ise tedavi sınırlıdır.
Tedavi edilebilir bunamalar:

• Vitamin B12 yetmezliği
• Hipotroidi
• Normal basınçlı hidrosefali (beyin boşluklarının büyümesi)
• Kitle lezyonlar
• Enfeksiyonlar
• Depresyon
• Travma

ALZHEIMER HASTALIĞI

Alzheimer Hastalığı beyinde küçülme ile giden en sık demans (bunama) tipidir. İlk kez 1900 lerin başında Dr.Alois Alzheimer tarafından tanımlanmıştır. Beynimizde olmaması gereken; patolojik nörofibriler yumaklar ve amiloid plaklar birikerek beyin hücrelerinin arasındaki iletişimi bozarlar, hücre ölümü ve beyinde küçülme olur. Tam olarak nedeni bilinmemektedir. Tüm bunama hastalıklarının %60-80 ‘ini oluşturur. Çoğunlukla yaşlı popülasyonun hastalığıdır. Görülme sıklığı yaş ile birlikte artar. Kadınlarda daha fazla görülür.

ALZHEIMER HASTALIĞI İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ

Yaş, aile hikayesi, Down Sendromu, kafa travmaları, kalp-damar hastalıkları pirimer risk faktörleri iken; depresyon, düşük eğitim seviyesi, sosyal izolasyon ve beynimizi kullanmayarak beyin fonksiyonlarımızı uyarmayı bırakmak ayrıca riski arttırmaktadır.

ALZHEIMER HASTALIĞI KALITSAL MIDIR?

Vakaların %10-30’u aileseldir.
2 tip genden söz edilir: Bunlar risk genleri ve hastalığı tanımlayıcı genlerdir.

1. Risk genleri: Bu genleri taşımamız %100 AH olacağınızı göstermez. Ancak riskinizi arttırır. Bu gen ileri yaş AH ile ilişkilendirilen Apo E denen gendir. APOE gen grubunda APOE4 sahibi iseniz bu sizin AH riskinizi arttırır.
2.  Hastalığı tanımlayıcı genler: Bu genlere bağlı hastalık genellikle 50 yaş altında başlar. Ve tüm Alzheimer Hastalığı  vakalarının ancak %3-5 ini oluşturur. Amiloid beta protein ile ilişkili genlerdir. Bunlar APP, PSEN1 ve PSEN2 dir. Bu genlerden birine sahip olanlar Alzheimer Hasta adayıdırlar. Buna o zaman ailesel Alzheimer Hastalığı denmektedir. Ancak bu genler rutin pratikte herkese bakılmamaktadır.

ALZHEIMER HASTALARINA NASIL TANI KONULUR?

Unutkanlık yakınması olan hastalarda;

• Ayrıntılı nörolojik muayene
• Labratuar testleri
• Görüntüleme(MRI/PET)
• Nöropsikolojik test
• Takip

ALZHEIMER HASTALARINDA ERKEN TANI NEDEN ÖNEMLİDİR;

• Tedaviden yaralanma şansı artar
• Geleceği planlamak için daha fazla zamanları olur
• Bilinmeyen problemlerle ilgili anksiyeteleri azalır.
• İlaç çalışmalarına katılma şansları artar ve araştırmalara katkı sağlarlar
• Bakım, yaşam koşulları, finans ve resmi konularda fikir yürütebilirler
• Doktorlar ve bakıcıları ile ilişki kuracak zamanları olur.

ALZHEIMER HASTALARININ İLERLEMESİ NASILDIR?

Tipik olarak 3 evrede ilerler:

1-Erken evre:
Kişi bellek kayıpları yaşadığının farkındadır
Sık görülen güçlükler:

• • Doğru kelime ya da ismi bulmada güçlük.
  • Yeni kişilerin isimlerini hatırlamakta güçlük.
  • Sosyal yaşam ve işte güçlükler.
  • Okuduklarını unutma.
  • Değerli eşyalarını kaybetme ya da yanlış yere koyma.
  • Planlama ve organizasyonda giderek artan problemler.

Fonksiyonel Anlamda;

• • Halen tek başına bağımsız yaşamını sürdürebilir.
  • Araba kullanır, çalışır sosyal aktivitelere devam edebilir.
  • Arkadaşları ve aile üyeleri güçlüklerinin farkına varır,
  • Doktora gittiğinde bellek veya konsantrasyon sorununu tespit edilebilir.

2-Orta evre

• • En uzun dönemdir.
  • Yıllarca sürebilir.
  • Hastalık ilerledikçe daha fazla bakıma ihtiyaç duyarlar.
  • Hasta bu evrede kelimeleri karıştırır, bu onu hayal kırıklığına uğratır ve sinirli yapar.
  • Yıkanmayı reddetme gibi beklenmeyen davranışlar sergileyebilir.
  • Rutin yapabildiği işlerde zorlanmaya başlar. Düşüncelerini açıklamakta zorlanır.

3-Geç evre

• • Çevreye cevap veremezler, konuşmayı sürdüremezler, hareketlerini kontrol edemezler.
  • Halen bazı kelimeleri söyleyebilirler, ama ağrıları varsa ifade edemezler.
  • Bellek ve bilişsel beceriler kötüleşmeye devam edince, kişilik değişikleri ön plana çıkar.
  • Kişiler günlük yaşamda sürekli yardıma ihtiyaç duyarlar.

ALZHEİMER HASTALIĞININ TEDAVİSİ VAR MI?

Halen hastalığı ortadan kaldıracak bir tedavi mevcut değilse de ilaçlarla hastalığı birkaç yıl ötelenmesi mümkündür.
Uygun besleme (kalp damar sağlığını da koruyan Akdeniz usulü beslenme), bilişsel ve fiziksel egzersizler, müzik, sosyal olmak ve öğrenmeye devam etmek hastalığı geciktirmeye yardımcı olur.